AC000101 AC 5.7.1. Oorlogscrisis Oekraïne

Ons plan

We zorgen voor huisvesting en begeleiding van Oekraïense vluchtelingen.

Tijdpad & mijlpalen

• Einde 2022: vermoedelijk zullen tegen dan de laatste leefgroepen van Borgerstein verhuizen. Op dat moment dienen we zelf in te staan voor de contracten van de nutsvoorzieningen

• Afbraak achterste deel seminariegebouw: in het kader van de projectontwikkeling van de site Borgerstein door Cores zal het achterste deel van het seminariegebouw afgebroken worden. Het is niet duidelijk wanneer dit zal doorgaan en hangt af van de evoluties op het vlak van de omgevingsvergunningen.
Bij afbraak van dit deel zullen extra investeringen moeten gebeuren om het deel waar de vluchtelingen worden opgevangen te voorzien van de nodige nutsvoorzieningen. Momenteel gebeurt de aansturing van de nutsvoorzieningen immers vanuit de achterbouw.

• Einde contract terbeschikkingstellingsovereenkomst: de overeenkomst is afgesloten voor een periode van 18 maanden met een opzegtermijn van 6 maanden door de aanbieder. De bestemming is enkel voor de tijdige opvang van de getroffenen van het militair conflict. Te bewaken indien het conflict nog niet is geëindigd en/of de NV Cores de overeenkomst wenst te beëindigen.

• Einde oorlog in Oekraïne: zoals bij eerder vluchtelingencrisissen zal vermoedelijk blijken dat een groot deel van hen niet meer terug wil keren en zich in ons land en onze gemeente definitief willen vestigen. De voornaamste uitdaging zal er in bestaan om hen te begeleiden naar de reguliere huizenmarkt.

Stand van zaken

• Huisvesting algemeen

In eerste instantie hebben we een oproep gelanceerd waarbij burgers opvanglocaties konden aanmelden in het kader van de oproep van de federale regering #plekvrij. Deze oproep was om te voorzien in ‘crisisopvang’ (tot drie maanden) via een doorverwijzing door Fedasil. Meer dan 40 gastgezinnen melden zich aan bij onze gemeente.

Vlaanderen, dat bevoegd is voor duurzame opvang (meer dan drie maanden), riep de gemeenten op om hierin te voorzien in bijvoorbeeld lege woonzorgcentra, kloosters, vakantieparken e.d. Voor onze gemeente werd de target gesteld op 96 plaatsen tegen eind juni 2022. Er is niet gekozen voor de formule van crisisopvang bij gastgezinnen maar voor een collectieve opvang in Borgerstein.

Naast de doorverwijzing vanuit Fedasil, blijkt dat er nog een belangrijke zij-instroom van vluchtelingen is, met name via vrienden en familie op ons grondgebied. Deze zij instroom kan deels duurzaam verblijven bij hun gastgezin maar niet allemaal.

Rekening houdend met de gecreëerde plaatsen in de collectieve opvang Borgerstein en de duurzame opvang bij gastgezinnen is de doelstelling van 96 plaatsen gehaald.

Op Vlaams niveau onderzoekt men ook de opvang in woondorpen.

• Huisvesting: collectieve opvang

• Op 4 april 2022 is er een plaatsbezoek doorgegaan op een site van de POM, gelegen Hoveniersstraat in onze gemeente. Dit plaatsbezoek was in opdracht van de provinciegouverneur om na te gaan in hoeverre deze site geschikt is voor de oprichting van een woondorp. De site werd uiteindelijk niet weerhouden.

• De gemeenteraad en de raad voor maatschappelijk welzijn bekrachtigden op 25 april 2022 de beslissingen van het college en het vast bureau waarbij een overeenkomst met betrekking tot de terbeschikkingstelling van de voorbouw van het seminariegebouw van Borgerstein voor de collectieve opvang van vluchtelingen uit Oekraïne werd goedgekeurd bij hoogdringendheid.

Deze overeenkomst kwam tot stand met de NV Cores Properties die een deel van het seminariegebouw ter beschikking wil stellen voor de opvang van de vluchtelingen en deze in gereedheid wil brengen. Ook de vzw Borgerstein is tussenkomende partij omdat zij nog twee leefgroepen hebben die gebruik maken van een ander deel van het Seminariegebouw.

De overeenkomst wordt afgesloten voor een periode van 18 maanden. Er is geen vergoeding verschuldigd, maar de exploitatiekosten, de kosten van de nutsvoorzieningen en de kleine onderhouds- en herstellingswerken vallen ten laste van het lokaal bestuur.

Een regeling voor de verdeling van de kosten van de nutsvoorzieningen tussen het lokaal bestuur en Borgerstein werd afgesproken op basis van de gebruikte oppervlakte in het seminariegebouw door beide partijen. De verhouding is 41% voor het lokaal bestuur en 59% voor Borgerstein. Dit zolang Borgerstein nog gebruik maakt van een deel van het gebouw. Vermoedelijk eind 2022 zullen de laatste leefgroepen verhuizen en dient het lokaal bestuur zelf in te staan voor de contracten met de nutsmaatschappijen.

De beslissing om te voorzien in de collectieve opvang in het Seminariegebouw werd toegelicht aan de buurtbewoners op een infovergadering op 24 maart 2022.

• De gemeenteraad en de raad voor maatschappelijk welzijn bekrachtigen op 25 april 2022 de beslissing van het college en het vast bureau waarbij een modelovereenkomst voor de terbeschikkingstelling van een woonst in dit seminariegebouw werd goedgekeurd bij hoogdringendheid. De vergoeding wordt vastgelegd op 350 euro voor een gemeubelde kamer, 450 euro voor een grote gemeubelde kamer of twee kleinere gemeubelde kamers.

Het gebruik van de douches en keukens, ontspanningsruimte en buitenruimte is gemeenschappelijk.
Om het samenleven in deze collectieve opvang te regelen bekrachtigde de raad voor maatschappelijk welzijn op 25 april de beslissing van het vast bureau waarbij een huishoudelijk reglement bij hoogdringendheid werd goedgekeurd.

• De vluchtelingen die toekomen in Borgerstein ontvangen:

- basishygiënepakket, bed- en badlinnen
- voedselpakket
- in voorkomend geval dringende financiële steun in afwachting van een leefloon
- huishoudelijk reglement met vluchtplan en lijst met noodnummers
- in voorkomend geval materiaal (kleding, benodigdheden voor baby’s e.d.) uit het in het gebouw voorziene ‘winkeltje’.

• Stand van zaken bezetting Borgerstein op 30 juni 2022

Er zijn 74 bedden beschikbaar, inclusief babybedjes. Er verblijven 36 personen waarvan 8 minderjarige (waarvan 7 schoolplichtige) kinderen. De aankomststromen zijn enerzijds via aanmelding door Fedasil. Dit zijn de vluchtelingen die in noodopvang verblijven in Brussel en een opvangnood hebben. Anderzijds is er de stroom vluchtelingen die via particulieren in onze gemeente toekomen en niet konden blijven in het gastgezin. Deze werden herplaatst naar Borgerstein.
Rekening houden met de zij-instroom van vluchtelingen is het aangewezen om opvangcapaciteit op Borgerstein te bufferen.

• Huisvesting: opvang bij particulieren

Op 30 juni 2022 verblijven 35 personen in gastgezinnen of in particuliere woningen waarvan 6 minderjarige schoolplichtige kinderen. Deze personen zijn gekend omdat ze zich aanbieden bij het loket vreemdelingenzaken. Op dat moment worden zij reeds bevraagd of er nood is aan duurzame opvang. Niet alle aangemelde personen kunnen immers duurzaam bij het gastgezin blijven. Zij krijgen op dat moment ook een afspraak bij een maatschappelijk werker van de sociale dienst.

• Hulpverlening

De eerste hulpverlening bestaat in voorkomend geval een toekenning van een equivalent leefloon, inschrijving in het vreemdelingenregister en bij de mutualiteit en het regelen van de kinderbijslag.

Een eerste medische screening o.a. naar TBC en andere preventieve zorg gebeurt in het zorgpunt in Mechelen.

Ook de huisdieren worden onderzocht door een dierenarts.

Het merendeel van de vluchtelingen beschikt niet over een eigen wagen en voor sommige bestemmingen zoals bijvoorbeeld van Borgerstein naar het gemeentehuis is openbaar vervoer niet mogelijk. Hiervoor is een netwerk van vrijwilligers opgezet. Verder heeft ook de fietsbib een aantal fietsen ter beschikking gesteld.

Voor de eerste periode van verblijf in Borgerstein en in afwachting van een inkomen via het equivalent leefloon wordt voor zij die het nodig hebben voorzien in financiële steun bij hoogdringendheid, een voedselpakket en een basishygiënepakket, bed- en bad-linnen e.d.

• Integratie

• In maart 2022 werd een deskundige sociale dienst aangeworven. Zij werd meteen op het project “Oekraïne” gezet. Haar rol bestaat er in om de rechten van Oekraïners te realiseren op gebied van onderwijs, kinderopvang, medische zorgen, vrije tijd, werk, socio-culturele participatie, psychologische ondersteuning,…

• Een buddywerking is opgezet. Vrijwilligers worden na een screening gekoppeld aan een vluchteling om deze te helpen en bij te staan waar mogelijk. Op 30 juni 2022 zijn 16 trajecten opgestart.

• Voor de minderjarige kinderen werd en wordt gezocht naar plaatsen in de scholen in de buurt. Voor het middelbaar onderwijs verloopt dit moeilijker dan voor het basisonderwijs. Enkel in Lier en Mechelen zijn er Okan-klassen waar de wachtlijsten vol lopen. Per 30 juni 2022 zijn er 15 minderjarige kinderen die in aanmerking komen voor onderwijs. Ook binnen het aanbod van onze zomerscholen kunnen zij terecht.

• Waar mogelijk worden vluchtelingen toegeleid naar werk. Zij worden ingeschreven bij VDAB of starten met een traject als leerwerknemer als zij aan de voorwaarden voldoen. Op dit moment zijn er 3 vluchtelingen aan de slag als leerwerknemer en werken 8 personen met een plukkaart.

• Een belangrijk onderdeel van integratie is het leren van de Nederlandse taal. Per 30 juni 2022 zijn er 8 vluchtelingen gestart met een cursus. De toeleiding naar de Nederlands les verloopt echter moeizaam omdat het aanbod onvoldoende is om aan de vraag tegemoet te komen.

• Een aantal minderjarige kinderen zijn ook ingeschreven in het verenigingsleven en het conservatorium.

• Er werd een facebookgroep aangemaakt voor onze Oekraïense bevolking.

• Vrijwilligerswerking en donatie van goederen

• Van bij aanvang van de vluchtelingencrisis is er een oproep gelanceerd onder de bevolking om materiaal te doneren. In de loop van maart 2022 werden 3 inzamelmomenten georganiseerd met een gerichte vraag naar keukenmateriaal, droge voeding, bedlinnen, poetsgerief, ehbo materiaal, hygiënisch materiaal, kleding, speelgoed en specifiek babymateriaal. Deze inzamelingen waren een groot succes zodat er voorlopig voldoende materiaal aanwezig is. In de collectieve opvang Borgerstein is een ‘winkeltje’ ingericht waar toekomende vluchtelingen in hun eerste noden kunnen voorzien.

• Daarnaast werd een oproep gelanceerd voor vrijwilligers als

• Buddy
• Logistiek vrijwilliger
• Vervoerder
• Tolk

Wat kost het?

Zowel inkomsten als uitgaven werden via aanpassing meerjarenplan (gemeenteraad 30 mei 2022) geraamd op basis van de op dat moment beschikbare feiten en enkel voor het jaar 2022.
Via verdere aanpassingen meerjarenplan zullen zowel inkomsten als uitgaven verder moeten bijgestuurd worden op basis van de nieuwe feiten, verdere ontwikkelingen en de uitbreiding in de tijd.

Voor 2022 zullen de aanpassingen meerjarenplan voorlopig geen aanleiding geven tot extra kosten.

Het effect op de werklast binnen de sociale dienst is enorm groot en moet zeker bewaakt worden. Een bijkomende maatschappelijk werker zal aangeworven worden in het najaar van 2022 om alle effecten van de vluchtelingenstromen en de energiecrisis te kunnen opvangen.

Subsidies en inkomsten 2022

• Equivalent leefloon: terugbetaling van 135% de eerste 4 maanden, na 4 maanden 125 %.

• Subsidies huisvesting

€ 1.000 per publieke slaapplek + vanaf augustus 2022 € 180 per maand per plek indien er 15 of meer slaapplekken zijn. Deze subsidies moeten bijgestuurd worden via aanpassing meerjarenplan omdat Vlaanderen de wijze van toekenning en uitbetaling heeft gewijzigd. Het forfaitaire bedrag van € 1.000 per publieke slaapplek wordt uitbetaald uiterlijk 31/12/2022 op basis van slaaplekken die per 31 augustus 2022 voor minimaal 90 kalenderdagen aaneensluitend ter beschikking zijn gesteld. Eerder werd gecommuniceerd dat deze forfaitaire subsidie zou toegekend worden per gecreëerde plek. Aangezien de kamers in Borgerstein op een gefaseerde manier worden opengesteld waardoor zij niet allemaal tegelijk in aanmerking komen voor deze subsidie.

• Subsidies voor de begeleiding van de vluchtelingen op basis van de registratie in het rijksregister

De subsidie bestaat uit 3 schijven:
• Eind juni 2022: aantal ontheemden in de gemeente * 400 * 0,45
• Eind september 2022: aantal ontheemden in de gemeente * 400 * 0,45
• Eind december 2022: aantal ontheemden in de gemeente * 400 * 0,30

• Subsidie geïntegreerd breed onthaal: € 35.000

• Tussenkomst bewoners Borgerstein: € 350 voor een gemeubelde kamer, € 450 voor een grote gemeubelde kamer of twee gemeubelde kamers

Uitgaven 2022

• Vrijwilligersvergoedingen: zijn voorzien als vrijwilligersvergoeding voor de tolken en als kilometervergoeding voor de vervoerders. Bijkomend is de vraag gesteld naar een tussenkomst voor de tolken in het Zorgpunt. Afhankelijk van het aantal aanmeldingen in het Zorgpunt zal een bijkomend budget moeten voorzien worden via aanpassing meerjarenplan.

• Uitgaven in het kader van tewerkstelling via artikel 60: voldoende voorzien via het reguliere budget artikel 60.

• Nutsvoorzieningen: voldoende budget voorzien

• Onderhoud en herstellingswerken: voldoende budget voorzien

• Verzekeringen: voldoende budget voorzien

• Abonnement internet: voldoende budget voorzien

• Noodhulp aan Oekraïne 12-12: € 10.000. Verschoven van budget noodhulp dat mogelijk moet aangezuiverd worden in functie van de noodwendigheden

• Diverse aankopen: voldoende budget voorzien